Światowy Dzień Internetu – jak zmienił nasze życie?

Dziś Światowy Dzień Internetu. Pamiętam czasy, gdy łączyłam się z siecią przez TPSA – każde trzy minuty przeglądania kosztowały mnie 35 groszy. Mówicie, że to mało? Policzcie, ile czasu spędzacie dziennie w internecie, użyjcie tego przelicznika i pomnóżcie przez 30. Wtedy wyszłoby, ile miesięcznie byśmy wydawali. Trzeba było naprawdę oszczędzać! Do tego dochodził problem dialerów, które potrafiły otwierać się w tle podczas połączenia i generować dodatkowe opłaty. Ja raz straciłam aż 200 złotych, co w tamtych czasach – na początku internetu w Polsce – było sporą sumą. Nie ukrywam, że to właśnie takie doświadczenia skłoniły mnie do zainteresowania się cyberbezpieczeństwem. Drugim impulsem było złapanie wirusa, który „skasował” mi płytę główną komputera. Kto wtedy myślał o antywirusach? Dziś z podziwem wspominam, jak bez specjalistycznej wiedzy „grzebałam” w rejestrze i na wyczucie usuwałam pliki. Cud, że wszystko ostatecznie działało ;-) Dziś internet towarzyszy nam każdego dnia — łączy nas z bliskimi, umożliwia pracę, naukę, rozrywkę i dostęp do informacji na niespotykaną dotąd skalę. To nie tylko technologia, ale również przestrzeń wymiany pomysłów, tworzenia społeczności i coraz częściej narzędzie walki o prawa i wolności. Jednak internet to też odpowiedzialność — za bezpieczeństwo, szacunek wobec innych i świadome korzystanie z zasobów sieci. Światowy Dzień Internetu to doskonała okazja do refleksji nad tym, jak możemy korzystać z sieci mądrze, by dobrodziejstwa internetu były dostępne dla wszystkich. A Ty? Jak internet zmienił Twoje życie? 

#InternetDay hasztag#WorldInternetDay
hasztag#Internet2025 hasztag#DigitalWorld
hasztag#Technology hasztag#OnlineConnectivity
hasztag#InternetForAll hasztag#DigitalTransformation
hasztag#ConnectedWorld hasztag#GlobalInternet
hasztag#TechInnovation hasztag#InternetSafety
hasztag#InfoTech hasztag#DigitalFuture

AI w edukacji: korzyści i ukryte zagrożenia

Kilka dni temu natknęłam się na informację o publikacji poradnika „EDUxAI dla studentów, uczniów i rodziców” autorstwa niezastąpionej Joanny Mytnik. Dealerzy Wiedzy zachwalali go jako „genialną kompilację wszystkiego, co powinniśmy wiedzieć o AI w kontekście edukacji: jak LLM-y mogą pomóc, a także jakie szkody mogą wyrządzić”. Zgodnie z oczekiwaniami poradnik zawiera przykłady narzędzi i praktyczne strategie mądrego wykorzystania AI. Autorka z dużą troską pokazuje, w jaki sposób sztuczna inteligencja wpływa na nasz umysł oraz zdolność do uczenia się, ostrzegając przed bezrefleksyjnym używaniem nowych technologii.
Joanna Mytnik podkreśla, że AI, choć zaprojektowana do wsparcia, bywa narzędziem osłabiającym samodzielność myślenia. Zamiast niwelować różnice, potrafi je pogłębiać – zwłaszcza gdy nowicjusze oddają poznawczy wysiłek w ręce algorytmu, zaś eksperci potrafią wykorzystać AI jako trampolinę do szybkiego rozwoju. Niewidzialne konsekwencje prowadzą do iluzji mistrzostwa: z pozoru rozumiemy klarowne wyjaśnienia generowane przez algorytm, lecz nasz mózg nie wykonuje niezbędnej pracy. Najważniejszy element – wysiłek poznawczy – zostaje pominięty, a to właśnie on tworzy trwałe ślady pamięciowe i buduje kompetencje. Ten mechanizm prosto prowadzi do tzw. długu poznawczego. Brak własnego wysiłku sprawia, że nie potrafimy później przypomnieć sobie informacji, a jeszcze trudniej odtworzyć przebieg własnego myślenia. Paradoksalnie, AI może doprowadzić do pogorszenia wyników nauki. Autorka cytuje badania, według których początkowy dostęp do ChatGPT podnosił efektywność studentów aż o 48%. Jednak po utracie tej możliwości osiągali oni wyniki o 17% niższe niż osoby, które z AI nigdy nie korzystały. Z kolei korzystanie ze specjalnego „GPT-tutora”, wyposażonego w mechanizmy wspierające naukę, łagodziło te negatywne efekty. Wniosek? Najbardziej ryzykowne jest bezkrytyczne użycie ogólnodostępnego chatbota, zwłaszcza przy niskich umiejętnościach samoregulacji.
Mytnik obala również mit o demokratyzacji wiedzy: AI, zamiast wyrównywać szanse, wspiera tych, którzy już posiadają solidną wiedzę. Eksperci potrafią zadawać precyzyjne pytania, oceniać odpowiedzi krytycznie i wykorzystywać je do rozwoju – nowicjusze zaś często poprzestają na powierzchownych rezultatach. W efekcie przepaść między tymi grupami nie maleje, lecz się pogłębia.
W poradniku znalazło się też miejsce na omówienie detektorów AI. Okazuje się, że narzędzia stworzone do wykrywania tekstów generowanych przez maszyny są zadziwiająco nieskuteczne: skuteczność zaledwie 39,5% dla czystych tekstów AI i 17,4% po prostych modyfikacjach stylistycznych.
Autorka zwraca też uwagę na ryzyko wzmacniania przez chatboty błędnych przekonań oraz zniekształceń poznawczych. Modele językowe „potwierdzają” styl i poglądy użytkownika, bywają ugodowe, a to może prowadzić do poważnych konsekwencji psychologicznych – szczególnie dla osób podatnych na urojenia.
Nie ulega wątpliwości, że AI to potężne narzędzie o olbrzymim potencjale. Jednak jego bezkrytyczne i automatyczne użycie może zaszkodzić naszym funkcjom poznawczym i zdolności do głębokiego uczenia się. Klucz leży nie w odrzuceniu technologii, lecz we wzmacnianiu własnej sprawczości: traktowaniu AI jako partnera, a nie zastępcy myślenia.
Zanim otworzysz kolejnego chatbota, warto zapytać siebie: czy chcesz mieć zadanie „z głowy” – czy raczej włożyć wysiłek, aby naprawdę się rozwinąć?

Jak zadbać o zdrowie i dobrostan w cyfrowym świecie? Kompas Cyfrowego Obywatela i Removed w praktyce

Zostałam zaproszona do zespołu projektowego pracującego nad Kompasem Cyfrowego Obywatela -  repozytorium materiałów i scenariuszy, które mają wspierać nauczycieli, bibliotekarzy i edukatorów w kształtowaniu świadomych, odpowiedzialnych użytkowników świata cyfrowego. "Wszystko opiera się o wytyczne Rady Europy i świetny DCE Planner czyli zestaw umiejętności z zakresu cyfrowego obywatelstwa rozpisanych na różne grupy wiekowe."*

Kompas Cyfrowego Obywatela to nie tylko nauka obsługi narzędzi cyfrowych, ale przede wszystkim kształtowanie umiejętności krytycznego myślenia, higieny cyfrowej oraz wspieranie zdrowia i dobrostanu podczas korzystania z internetu. Materiały edukacyjne, scenariusze lekcji i rekomendacje pomagają nauczycielom wprowadzać w szkołach działania promujące cyfrowe obywatelstwo oraz wychowywać uczniów do roli aktywnych, świadomych uczestników globalnej sieci.

W kontekście zdrowia i dobrostanu online warto zwrócić uwagę na projekt „Removed”, który jest praktycznym narzędziem wspierającym dobre samopoczucie w sieci. Pisałam już o nim w poście "Removed" - fotograficzny projekt o naszej relacji z technologią Removed umożliwia użytkownikom usuwanie z internetu niechcianych treści, które mogą negatywnie oddziaływać na ich zdrowie psychiczne i wizerunek cyfrowy. To ważne wsparcie szczególnie dla osób doświadczających cyberprzemocy, nękania czy innych form zagrożeń online, które rzutują na ich dobrostan emocjonalny. Dzięki możliwości kontrolowania i ograniczania szkodliwych treści Removed pomaga użytkownikom zachować równowagę psychiczną i bezpieczeństwo w cyfrowym środowisku, co jest integralnym elementem cyfrowego obywatelstwa i higieny cyfrowej promowanych w programie Kompas Cyfrowego Obywatela.

Dbanie o zdrowie i dobrostan w sieci to dziś nie tylko kwestia indywidualna, ale także edukacyjna i społeczna. Program Kompas Cyfrowego Obywatela uczy, jak rozwijać zdrowe nawyki cyfrowe, radzić sobie z presją mediów społecznościowych, właściwie reagować na negatywne doświadczenia online oraz wykorzystywać dostępne narzędzia do ochrony własnego dobrego samopoczucia. Projekty takie jak Removed pokazują, że nowoczesne technologie mogą służyć nie tylko jako źródło informacji i komunikacji, ale także jako skuteczna pomoc w ochronie psychicznego zdrowia użytkowników internetu.

Wszystko to razem tworzy fundament do budowania bezpiecznego, odpowiedzialnego i zdrowego cyfrowego społeczeństwa, w którym każdy człowiek — od najmłodszych lat — może kształtować swoją tożsamość online, dbając jednocześnie o zdrowie, dobrostan i pełne uczestnictwo w życiu cyfrowym na miarę współczesnych wyzwań.

* Izabela Wyppich, „W stronę cyfrowego obywatelstwa”, Superbelfrzy RP, dostęp 2 października 2025, https://superbelfrzy.edu.pl/glowna/w-strone-cyfrowego-obywatelstwa/