Cyfrowa demencja

Kończą się onliny. W szkołach dwa tygodnie nauczania hybrydowego - rotacja klas uczących się stacjonarnie. Pojawił się szereg pytań związanych z tym faktem. Niektóre „odświeżone”. Jednym z nich jest zakres korzystania z nowoczesnych technologii. Faktem jest, że szkoły, szczególnie te, które potrafią korzystać  z wielu programów wspierających, są coraz lepiej doposażone. Standardem są tablice multimedialne, których sens wprowadzenia był wielokrotnie dyskutowany.*
Co rusz pojawia się nowy program/pomysł na podnoszenie kwalifikacji TIK-owych nauczycieli, jak chociażby obecnie realizowane lekcje Enter. Czy są potrzebne? Mam mieszane uczucia. Owszem, wzbogacają wiedzę edukatorów i kształcą ich umiejętności w zakresie zastosowania technologii w edukacji, ale czy to pomoże w uzdrowieniu edukacji? Od wielu lat jestem fanem technologii, czego przejawem było powstanie tego bloga. Coraz bardziej skłaniam się jednak ku minimalizmowi.  Jestem przeciwna „wciskaniu” TIK-u byle gdzie, byle uatrakcyjnić przekaz. Dałam temu wyraz podczas marcowego (zeszłorocznego) webinarium Edumiesiąca. Nota bene tydzień przed zamknięciem szkół.

 

Technologia? Owszem, ale z umiarem, z nastawieniem na cel.  Pamiętam, jak zafascynowana komputerowymi możliwościami, buntowałam się przeciwko sformułowaniom Manfreda Spitzera, autora książki „Cyfrowa demencja”. Widząc edukacyjne zalety gier komputerowych, byłam oburzona stwierdzeniem, że „pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci”. Jednak po wielu latach, nadeszła refleksja. Przeczytawszy ponownie wspomnianą pozycję, musiałam się zgodzić. Argumentów dostarczyło mi życie – obserwacja moich uczniów. Wprawdzie nie widzę tragicznych skutków korzystania z technologii (wymieniłam je poniżej), ale niektóre objawy są niepokojące.

Szkody na cele i psychice młodego człowieka wg Manfreda Spitzera (poparte badaniami):

• Uzależnienie od internetu i komputera.
• Utrata samokontroli, co zwiększa ogólne ryzyko uzależnienia np. od środków odurzających, pogarsza jakość życia, prowadzi do skrócenia życia.
• Przebywanie w bańce informacyjnej/filtrującej – przejęcie kontroli nad dostępem do informacji przez potentatów w branży (Google, Facebook…)
• Zmniejszenia szans edukacyjnych i dobrego stanu zdrowia w wieku dorosłym.
• Izolacja społeczna, stany lękowe.
• Bezsenność.
• Choroby – otyłość, problemy z układem krążenia, aparatem ruchowym, cukrzyca, demencja na starość.
• Brak poczucia szczęścia.
• Samotność.
• Niechęć do aktywność pozaszkolnych.
• Spadek aktywności fizycznej.
• Stres, depresja.

Spitzner krytykuje też program realizowany w szkołach na lekcjach informatyki, w ramach którego nabywanie kompetencji medialnych, traktowanych jako kluczowe, polega na zaznajamianiu z oprogramowaniem największego na świecie producenta. Pamiętać jednak należy, że jego obserwacje dotyczą, z punktu widzenia technologii, czasów "zamierzchłych" - prawie 10 lat wcześniej i ograniczone są do Niemiec. Na szczęście, dzięki wprowadzeniu nowej Podstawy Programowej, sytuacja uległa zmianie. Pojawiły się treści programistyczne, kształcenie umiejętności logicznego myślenia, pracy projektowej.*
Dla tych, którzy nie mają dostępu do omawianej, kilka cytatów:
„Ludzie bardziej poukładani, a wiec mający kontrolę nad własnymi poczynaniami, nie tylko prowadzą życie bardziej spełnione, zdrowsze i szczęśliwsze, lecz także żyją dłużej.”
„Kto potrafi panować nad emocjami, nie tylko sama radzi sobie lepiej z własnym życiem, lecz także jest mniej uciążliwy dla innych”.
 „Człowiek, który posiadł już wiedze ogólną (a tej nie zdobywa się w sieci, ani dzięki komputerom, wszak jest ona już potrzebna do obsługi tych mediów) może w internecie znaleźć wiele cennych informacji i w ten sposób tę wiedzę poszerzać Ten zaś , kogo wiedza (jeszcze) uboga, nie stanie się mądrzejszy również dzięki cyfrowym mediom. Do rozwijania określonych umiejętności potrzebna jest mianowicie podstawowa znajomość danej dziedziny.”
„Cyfrowe media są winne temu, że rzadziej „używamy” mózgu, w związku z tym z czasem słabnie także nasz potencjał umysłowy. Poza tym wpływają niekorzystnie na rozwój mózgu młodych ludzi, przez co zdolności kognitywne z góry pozostają ograniczone do pewnego niższego poziomu.”
I na koniec kilka praktycznych rad (wg Spitzera):

• Odżywiajmy się zdrowo.
• Codziennie pół godziny ruchu.
• Nie zatracajmy się na rozmyślaniach lecz koncentrujmy całą uwagę na teraźniejszości.
• Nie podejmujmy się wyzwań przekraczających nasze możliwości.
• Pomagajmy innym.
• Jeśli mamy potrzebę wydawania pieniędzy, to nie kupujmy za nie rzeczy, lecz fundujmy sobie przeżycia.
• Słuchajmy w prawdziwym skupieniu muzyki.
• Śpiewajmy.
• Żyjmy aktywnie i starajmy się pokonywać przeszkody.
• Upraszczajmy sobie życie – np. mniej przedmiotów w naszym otoczeniu.
• Prawdziwym źródłem życiowej radości jest drugi człowiek.
• Spędzajmy czas na łonie natury.
• Unikajmy cyfrowych mediów  J

*Marcin Polak, O używaniu tablicy interaktywnej
Lechosław Hojnacki, Co zrobić z tą (nie)aktywną tablicą?

 *Korzystając z okazji zapraszam na spotkanie w ramach Akademii Cyfrowego Edukatora - 27 maja o godz. 19.00. Będziemy mówić o tym "Jak pracować metodą projektów w szkole z wykorzystaniem Office 365 i Microsoft Teams". Link do rejestracji: https://mktoevents.com/Microsoft+Event/240769/157-GQE-382 Wydarzenie na FB: Akademia Cyfrowego Nauczyciela: Jak pracować metodą projektów w szkole z Office 365 Education | Facebook